آیا بیت کوین قانونی است؟
بررسی دستورالعمل‌ها و مصوبات استخراج و مبادلات بیت کوین در ایران
قبل از مراجعه حضوری، لطفا تماس بگیرید.
تهران، فاز 4 اندیشه، خیابان توحید شمالی، مجتمع تجاری-اداری ارغوان، طبقه سوم اداری، واحد 225
آیا استخراج و مبادلات بیت کوین در ایران قانونی است؟
آری؛ اما به بشرطها و شروطها!
هر چند ماینینگ یا همان استخراج بیت کوین همزاد با خود بیت کوین است اما شاید همه‌گیری آن در ایران بعد از اوج گیری قیمت بیت کوین در اواخر سال 2017 بود، زمانی که قیمت بیت کوین در یک حرکت انفجاری و در یک رالی صعودی نفس گیر توانست از محدوده 1000 دلار به 20 هزار دلار برسد و آنجا بود که این سوال به ذهن ایرانی‌ها خطور کرد: «بیت کوین چیست؟» (البته هنوز افراد بسیاری هستند که آن را بیت کویین نیز خطاب می‌کنند!؛ و همیشه این عبارت در نتایج گوگل پدیدار می‌شود؛ آیا منظور شما این بود: بیت کوین!)
در جستجوی پاسخ به این سوال با حوزه ماینینگ یا استخراج بیت کوین آشنا شدند و حال سوال اساسی برای علاقمندان به کسب درآمد از استخراج بیت کوین این بود که: «چگونه بیت کوین استخراج کنند؟»؛ کسب درآمد با استفاده از دستگاه‌های سخت افزاری یا همان دستگاه های ماینر که تنها با مصرف برق و اینترنت کار می‌کنند و شما را به درآمدهای سرشار نه ریالی و نه دلاری بلکه بیت کوینی می‌رسانند، می تواند هر کسی را وسوسه کند، بالاخص که انرژی برق در ایران ارزان است.
تقریبا در اوایل سال 1398 خورشیدی بود که سونامی تقاضا برای راه اندازی فارم ماینینگ و خرید دستگاه های ماینر در ایران شروع شد و در اینجا بود که دستگاه های ذیربط قانون‌گذار هر چند دیر، وارد میدان شدند.
با افزایش روزافزون فعالان اکوسیستم رمزارزها و افزایش حجم خرید و فروش آنها در ایران، این سوالات به ذهن فعالان این حوزه متواتر می شود:
- آیا بیت کوین قانونی است؟
- آیا خرید و فروش بیت کوین و رمزارزها قانونی است؟
- آیا صرافی های بیت کوین و رمزارزها در ایران مجوز دارند؟
- آیا قانون شفاف و صریحی در حوزه رمزارزها داریم؟
در اینجا سعی می‌کنیم تا تمامی قوانین مصوب در قالب لوایح، دستورالعمل، بخشنامه و غیره را طبق توالی زمانی قرار دهیم تا پاسخی صریح برای این سوالات پیدا کنیم. با ما همراه باشید.
مقررات و ضوابط حوزه رمزارزها
مرجع: بانک مرکزی ج.ا.ا؛ مورخ: 1397/11/8 (هشتم بهمن ماه 1397)
شاید این سند، اولین قانون رسمی مصوب از سوی متولی اصلی این حوزه یعنی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران باشد. سندی 13 صفحه‌ای که از آن با عنوان سند 0.0 (صفر، ممیز صفر) یاد می کنند. این سند توسط معاونت فناوری های نوین بانک مرکزی تهیه شده است.
نقد و بررسی پیش نویس الزامات و ضوابط حوزه رمزارزها
مرجع: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران؛ مورخ: 1397/12/16 (16 اسفند ماه 1397)
تقریبا یک ماه پس از انتشار سند «مقررات و ضوابط حوزه رمزارزها» از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، اینبار جمعی از فعالات اکوسیستم بلاکچین و رمزارز ایران زبان به نقد گشودند و در سندی 23 صفحه‌ای خطاب به دکتر عبدالناصر همتی، رئیس وقت بانک مرکزی ج.ا.ا پیشنهادات خود را برای اصلاحات بخش‌هایی از پیش نویس ارائه کردند.
مصوبه هیئت وزیران در حوزه رمزارزها
مرجع: هیئت وزیران؛ مورخ: 1398/5/13 (13 مرداد 1398)
این مصوبه اولین عکس العمل رسمی هیئت وزیران (دولت) در حوزه رمزارزها است که به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی در 6 ماده و 6 تبصره به تصویب رسید. از جمله مهمترین مواد این سند می توان به ماده یک اشاره داشت یعنی «استفاده از رمزارزها صرفا با قبول مسئولیت خطرپذیری (ریسک) از سوی متعاملین صورت می گیرد و مشمول حمایت و ضمانت دولت و نظام بانکی نبوده و استفاده از آن در مبادلات داخل کشور مجاز نیست.»
آیین نامه اجرایی ماده ۱۴ الحاقی قانون مبارزه با پولشویی
مرجع: هیئت وزیران؛ مورخ: 1398/7/22 (22 مهر 1398)
این مصوبه هیئت وزیران را شاید تلاشی برای پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی یا همان FATF دانست، این آیین نامه به پیشنهاد شورای عالی مقابله و پیشگیری از جرایم پولشویی و تامین مالی تروریسم و با هدف اصلاحات و الحاقات مصوب شده است.
بخشنامه به کلیه دفاتر ستادی و گمرکات اجرایی کشور در خصوص ماینینگ
مرجع: گمرک ج.ا.ا؛ مورخ: 1398/7/28 (28 مهر 1398)
با عنایت به مکاتبه شماره ۹۸/۱۲۴۲۹ مورخ ۱۳۹۷/۸ معاون محترم امور مقابله و هماهنگی حقوقی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز ریاست جمهوری، بدینوسیله به پیوست تصویر مصویات اولین جلسه بررسی و نحوه برخورد با ماینینگ ها ارسال می گردد. خواهشمند است دستور فرمایند در راستای اجرای بند اول مصوبه مذکور مبنی بر اینکه “با توجه به اینکه تاکنون جز در موارد استثنایی که ماینرها تحت ردیف تعرفه پردازنده یا عناوین مشابه وارد کشور شده اند، ورود آنها به صورت غیر قانونی انجام شده است، در خصوص پرونده هایی که متهم نثبت به ارایه سند مثبته اقدام نموده، گمرک در قالب اعمال ماده ۴۷ فانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، نسبت به بررسی و اظهار نظر در ارتباط با اصالت و انطباق سند، اقدام و در غیر اینصورت کالا مشمول ضوابط مقرر در قانون مبارزه با قاچاق کالا وارز است” اقدامات لازم معمول گردد.
مقررات تامین برق مراکز استخراج رمزارزها
مرجع: وزارت نیرو؛ مورخ: 1398/8/18 (18 آبان 1398)
شاید این یکی از مهمترین مصوبات در خصوص استخراج رمزارزها است که از سوی وزارت نیرو با عنوان مقررات تامین برق مراکز استخراج رمزارزها ابلاغ شد، در این مصوبه و طبق بند 3-1 و تبصره 1 تعرفه برق بدین صورت تعیین شده است؛ “بهای هر کیلووات ساعت برق مصرفی مراکز استخراج رمزارزها، 9650 ریال تعیین می گردد. به منظور مدیریت مصرف برق در طول ایام گرم (از ابتدای خرداد تا پایان شهریور) بهای هر کیلووات ساعت انرژی برق با ضریب دو و در هشت ماه دیگر سال (از ابتدای فروردین تا انتهای اردیبهشت ماه و همچنین از ابتدای مهر تا انتهای اسفند ماه هر سال) با ضریب نیم محاسبه و دریافت می شود.”؛ هر چند که بعدها این تعرفه طبق مصوبات دیگر اصلاح شد.
دستورالعمل صدور جواز تاسیس و پروانه بهره برداری استخراج رمزارز
مرجع: وزارت صمت؛ مورخ: 1398/8/22 (22 آبان 1398)
این دستورالعمل در خصوص صدور جواز در حوزه استخراج رمزارز، ضوابط و شرایط صدور جواز تأسیس و پروانه بهره برداری برای تولید یا استخراج رمزارز را تدوین و ابلاغ می کند. در این دستورالعمل بر مواردی چون ضرورت رعایت قوانین و مقررات مربوط به احداث و بهره برداری از واحدهای استخراج کننده رمزارز توسط دریافت کنندگان جوازهای تأسیس و پروانه بهره برداری، صدور پروانه بهره برداری برای شخص حقیقی و حقوقی، الکترونیکی بودن فرآیندها، لزوم داشتن و فعال بودن شناسه کسب و کار برای یکپارچه سازی اطلاعات و خدمات تأکید شده است.
از جمله موارد قابل ذکر در این دستورالعمل می توان به بند 6-1-7 اشاره کرد که در آن صدور جواز تاسیس برای متقاضیانی که جمع توان برق مصرفی تجهیزات استخراج رمزارز آنها کمتر از 250 کیلووات باشد، ممنوع است. هر چند که طبق مصوبات آتی این مقدار به 100 کیلووات تقلیل پیدا می کند. از دیگر موارد قابل ذکر در این دستورالعمل استفاده از کلمه ISIC است که به اشتباه بجای ASIC استفاده شده است که نشان از درک نه چندان عمیق از بحث تخصصی استخراج رمزارز است.
دستورالعمل خوداظهاری دارندگان دستگاه های رمزارز قاچاق
مرجع: هیئت وزیران؛ مورخ: 1399/4/15 (15 مرداد 1399)
این دستورالعمل 5 صفحه ای در خصوص تعیین تکلیف دستگاه های استخراج رمزارز (ماینر) که بدون رعایت تشریفات قانونی به داخل کشور وارد شده، تودین و ابلاغ شده است که می توانید فایل الکترونیکی آن را در اینجا دانلود کرده و مطالعه نمایید.
رعایت الزامات، ضوابط و فرآیندهای اجرایی فعالیت پرداخت یاران
مرجع: شرکت شبکه پرداخت الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک)؛ مورخ: 1399/12/12 (12 اسفند 1399)
شاید این نامه را بتوان جنجالی ترین سند موجود در حوزه رمزارزها دانست، دستورالعملی که در روزهای پایانی سال 1399 باعث شوکه شدن کاربران و فعالان اکوسیستم رمزارزی کشور شد، متن نامه بدین شرح است:
مطابق با ماده ۱۲ فصل دوم الزامات، ضوابط و فرآیند اجرایی فعالیت پرداخت یاران و پذیرندگان پشتیبانی شده در نظام پرداخت کشور از کتابچه الزامات جامع پرداخت یاری، “پرداخت یار موظف به فعالیت در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران و رعایت الزامات و دستورالعمل های وضع شده توسط بانک مرکزی بوده و در صورت تخطی پرداخت بار از قوانین و مقررات، مطابق با آیین نامه های انضباطی متناطر با آن برخورد خواهد شد. همچنین مطابق بند ۱۲۷ ماده با موضوع الزامات پرداخت پاری، “پرداخت یار مولف به اتخاذ تدابیر و تامین ملزومات فنی لازم جهت نظارت مستمر و هوشمند بر عملکرد پذیرندگان خود می باشد و در صورت مواجهه با فعالیت مغایر با قوانین جمهوری اسلامی ایران و با نقض ضوابط شبکه پرداخت توسط پذیرنده، مکلف به قطع خدمت و ارائه گزارش به شرکت شاپرک و دادستانی می باشد.”
از این رو ضروريست ضمن دقت در رعایت مستمر عدم ارائه خدمت به کسب و کارهای نامتعارف و خلاف قوانین جمهوری اسلامی ایران، بلافاصله پس از دریافت این نامه، نسبت به قطع خدمات پرداخت الکترونیک به پذیرندگان پشتیبانی شده که کالا یا خدمات مغایر با قوانین جمهوری اسلامی ایران و الزامات و قوانین بانک مرکزی ج.ا.ا ارائه می نمایند (مانند و نه محدود به فروش رمزارز، فروش VPN، سایت های شرط بندی و قمار و …) اقدام و نتیجه را به شرکت شاپرک اطلاع رسانی نمایید.
بدیهی است در صورت احراز تخلف و شناسایی پذیرندگان متخلف، شاپرک راسا نسبت به قطع خدمات ارائه شده اقدام نموده و برخورد متناظر با شرکت پرداخت یار مطابق با آیین نامه انضباطی صورت خواهد پذیرفت.
بیانیه در رابطه با تقابل های شتابزده در زمینه خرید و فروش رمزارزها
مرجع: نظام صنفی، انجمن بلاک چین و انجمن فین تک؛ مورخ: 1399/12/14 (14 اسفند 1399)
در واکنش به نامه شاپرک در خصوص قطع خدمات پرداخت یارها به کسب و کارهای به اصطلاح نامتعارف و همتراز کردن موضوع خرید و فروش رمزارزها در کنار موضوعاتی مثل سایت های شرط بندی و قمار، بلافاصله بیانیه مشترکی از سوی نظام صنفی رایانه ای، انجمن بلاک چین ایران و انجمن فناوری های نوین مالی (فین تک) منتشر شد که در اینجا می توانید نسخه الکترونیکی آن را دانلود و مطالعه کنید. اعتقاد داریم موضوعات مطرح شده در این بیانیه بسیار مهم و کلیدی است در نتیجه خواندن آن برای علاقمندان و فعالین در این حوزه خالی از لطف نیست.
اصلاحیه مقررات تامین برق مراکز استخراج رمزارزها
مرجع: وزارت نیرو؛ مورخ: 1400/01/16 (16 فروردین 1400)
با وجود اینکه تاریخ سند، اسفند ماه اعلام شده است ولی بعد از عید نوروز و در اواسط فروردین ماه منتشر شد؛ از مهمترین اصلاحات این سند می توان به تغییر مبنای تعرفه برق از 9650 ریال به 16574 ریال برای مراکز استخراج رمزارزها اشاره کرد بطوریکه در بند 3-1 و تبصره 1 آن آمده است:
بهای هر کیلووات ساعت برق مصرفی مراکز استخراج رمزارزها برابر با 16574 ریال تعیین می گردد. به منظور مدیریت مصرف برق، استفاده از انرژی برق شبکه برای استخراج رمزارزها در اوقات نوع یک (اوج بحرانی) ممنوع است. در اوقات نوع دو (محدودیت دار) بهای هر کیلووات ساعت انرژی برق با ضریب دو و در اوقات نوع 3 (عادی) با ضریب نیم محاسبه و دریافت می شود.
اصلاحیه دستورالعمل صدور مجوز فعالیت استخراج رمزارزها
مرجع: وزارت صمت؛ مورخ: 1400/01/25 (25 فروردین 1400)
این دستورالعمل را می توان به عنوان سندی در جهت حمایت از فعالان حوزه استخراج (ماینینگ) رمزارزها قلمداد کرد که از جمله اصلاحات آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- حداقل توان مصرفی مجاز برای صدور مجوز از 250 کیلووات به 100 کیلووات کاهش می یابد.
- قید 3 سال از صدور مجوز برای واحدهای غیرفعال موضوع تبصره های 2 و 8 حذف می گردد. بنابراین صدور مجوز در واحدهای غیرفعال مجاز است.
- صدور و یا اصلاح جواز تاسیس یا پروانه بهره برداری برای استخراج رمزارز در محل واحدهای موجود اعم از داخل و یا خارج از شهرک ها و نواحی صنعتی مجاز است.
- به استناد هیئت مقررات زدایی و تسهیل صدور مجوز کسب و کار، صدور مجوز برای بیش از یک واحد در یک پلاک ثبتی امکانپذیر است. متقاضی موظف است متعهد به حفظ تولید و اشتغال واحد فعال خود باشد.
- سایر مفاد دستورالعمل مذکور کماکان به قوت خود باقی است.
مقررات تامین برق مراکز استخراج رمزارزها از منابع تجدیدپذیر
مرجع: سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا)؛ مورخ: 1400/9/29 (29 آذر 1400)
به دنبال ممنوعیت های مکرر استخراج رمزارزها برای مراکز دارای مجوز حتی در فصول کم مصرف (عادی)، ایده بهره مندی از انرژی های تجدید پذیر و پاک جهت تامین برق مصرفی مراکز استخراج رمزارزها بیش از پیش قوت گرفت تا جایی که سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق یا همان ساتبا با ابلاغ این دستورالعمل آمادگی خود را با هدف سازماندهی برای بهره مندی از پتانسیل نیروگاه های تجدیدپذیر فعال و همچنین تاسیس نیروگاه های دیگر در این حوزه اعلام کند.
منابع مورد استفاده برای تدوین این بخش
کتاب معرفی 100 تکنولوژی تحول زا۱۱ آذر ۱۴۰۲ - ۱۱:۲۴ بعد از ظهر
معرفی بهترین مستندهای حوزه بازارهای مالی و رمزارزها۷ آذر ۱۴۰۲ - ۱۲:۱۴ بعد از ظهر
کتاب بیت کوین برای دامیز۶ آذر ۱۴۰۲ - ۴:۰۶ بعد از ظهر
کتاب خودآموز سرمایه گذاری در بیت کوین و سایر رمزارزها۶ مهر ۱۴۰۲ - ۱۰:۵۳ قبل از ظهر
هر آن چه که در خصوص بیت‌کوین به‌عنوان اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز باید بدانید۱۱ آبان ۱۴۰۱ - ۱۰:۱۰ قبل از ظهر
شبکه اجتماعی غیرمتمرکز؛ راهی عالی برای امنیت و اتصال دائمی۷ آبان ۱۴۰۱ - ۱:۱۳ بعد از ظهر
فرق بین زبان‌های برنامه‌نویسی سالیدیتی (Solidity) و وایپر (Vyper) در چیست؟۲۷ مهر ۱۴۰۱ - ۱۰:۰۰ قبل از ظهر