انواع نمودارهای قیمت در تحلیل تکنیکال

به طور کلی چهار نوع نمودار اصلی وجود دارد که توسط تحلیل گران مورد استفاده قرار می گیرند. این نمودارها عبارتند از: نمودار خطی، نمودار میله ای، نمودار شمعی و نمودار نقطه و رقم که اطلاعات ورودی تمام آنها یکسان می باشد اما روش رسم داده ها و نمایش آنها در نمودارها متفاوت است. در ادامه با انواع نمودارهای قیمت آشنا می شویم.

انواع نمودارهای قیمت

۱) نمودار خطی (Line Chart)

یکی از ابتدایی ترین و در عین حال ساده ترین از انواع نمودارهای قیمت ، نمودار خطی است چرا که فقط قیمت های پایانی (C) در یک دوره زمانی خاص را نشان می دهد. در این نوع نمودار یک خط با متصل کردن نقاط مربوط به قیمت نهایی در بازه زمانی مربوطه، رسم می شود. نمودارهای خطی هیچ اطلاعات تصویری از دیگر نقاط قیمت مانند بالاترین قیمت (H)، پایین ترین قیمت (L) یا قیمت آغازین (0) به ما نمی دهد. به هر حال، قیمت پایانی اغلب در مقایسه با قیمت های بالایی و پایینی از اهمیت بیشتری برخوردار است لذا تنها کمیتی است که در این نمودار مورد استفاده قرار می گیرد.

شکل1. انواع نمودارهای قیمت ؛ نمودار خطی

۲) نمودار میله ای (Bar Chart)

نمودار میله ای بر روی نمودار خطی بسط می یابد و چند بخش اطلاعاتی کلیدی تر را نیز به هر یک از نقاط داده ها می افزاید. این نوع نمودار از مجموعه ای از خطوط عمودی تشکیل شده است که هر کدام نشان دهنده مجموعه داده هایی چون نقاط آغازین، نقاط بالایی، پایینی و پایانی (OHLC) در یک تایم فریم یا بازه زمانی مشخص می باشد؛ به عبارت دیگر هر میله به اجمال مجموعه اتفاقات و تغییرات در بازه زمانی مورد نظر را بازگو می نماید. فرض کنیم بازه زمانی (تایم فریم) یک روزه را انتخاب کرده ایم. در این حالت هر میله نشان دهنده یک روز می باشد یا در بازه زمانی ۱ ساعته، هر میله قیمت های OHLC در آن ساعت مشخص را نمایش می دهد.

همان گونه که در تصویر 2 مشاهده می نمایید قیمت های آغازین و پایانی به وسیله یک خط تیره افقی روی خطوط عمودی نمایش داده می شوند. قیمت آغازین روی یک نمودار میله ای توسط یک خط تیره افقی که در سمت چپ میله عمودی واقع شده است، نمایش داده می شود و بر عکس، قیمت پایانی با خط تیره افقی در سمت راست میله نمایش داده می شود. همچنین نقطه پایینی و بالایی هر میله به ترتیب حداقل و حداکثر قیمتی را نشان می دهد که در آن بازه زمانی وجود داشته است. بر این اساس با یک میله می توان به راحتی از قیمت های OHLC در یک بازه زمانی مشخص آگاهی یافت.

شکل2. تصویری از نمودار میله ای قیمت

به طور کلی اگر خط تیره سمت چپ پایین تر از سمت راستی باشد، نشان دهنده یک دوره رو به بالا (صعودی) برای سهام یا ارز مورد نظر است؛ یعنی ارزش آن افزایش یافته است که میله بین آنها به رنگ آبی یا سیاه نمایش داده می شود. در مقابل اگر خط تیره سمت راست (قیمت پایانی) پایین تر از خط تیره سمت چپ (قیمت آغازین) باشد، نشان دهنده یک دوره رو به پایین (نزولی) برای سهام یا ارز مورد نظر است؛ یعنی ارزش آن کاهش یافته است، که میله بین آنها به رنگ قرمز نمایش داده می شود.

۳) نمودار شمعی (CandleStick Chart)

نمودار شمعی از پر کاربردترین نمودار های قیمت می باشد که توسط اکثر تحلیل گران بازارهای مالی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. این نوع از نمودارها در قرن هجدهم توسط ژاپنی ها به صورت گسترده مورد استفاده واقع شده و هم اکنون نیز جایگاه ویژه ای را در تحلیل تکنیکال به خود اختصاص داده است.

یک نمودار شمعی شبیه یک نمودار میله ای است اما صرفا از لحاظ ظاهری با آن تفاوت دارد. همانند نمودار میله ای، نمودار شمعی نیز یک خط عمودی نازک دارد که نشان دهنده محدوده داد و استاد در یک بازه زمانی مشخص است. اختلاف این دو نوع نمودار در تشکیل یک میله پهن روی ا خط عمودی است که تفاضل بين قیمت اولیه و نهایی را نشان می دهد. و برای رسم نمودارهای شمعی از همان داده هایی که در رسم نمودار میله ای استاندارد به کار می رود یعنی قیمت های آغازین، بالایی، پایینی و پایانی (OHLC) استفاده می شود. با وجود استفاده از داده های یکسان، نمودارهای شمعی ظاهر جذاب تری را نسبت به سایر روش های رسم نمودار به نمایش می گذارند. به نظر می رسد که اطلاعات از صفحه کاغذ یا مانیتور کامپیوتر تراوش می کند. تحلیل کردن و تفسیر کردن اطلاعات در این نمودارها بسیار ساده صورت می پذیرد. شکل زیر یک میله و شمع قیمت را نشان می دهد.

شکل 3. تصویر یک میله غربی

شکل 4. تصویر یک شمع صعودی و نزولی

همان گونه که در نمودار میله ای، هر میله نشان دهنده تغییرات قیمت در یک بازه زمانی مشخص بود، در نمودار شمعی نیز هر شمع یا کندل نشان دهنده قیمت آغازین، بالایی، پایینی و پایانی در بازه زمانی مورد نظر است.

برای نمایش تغییرات در نمودار های شمعی از رنگ ها استفاده می شود اما مشکل عمده اینجاست که ترکیب رنگ میله های این نمودارها در منابع مختلف متفاوت است و از استانداردهای متفاوتی استفاده می شود. معمولا وقتی که قیمت در حال صعود بوده و قیمت پایانی بالاتر از قیمت آغازین بسته شود (شمع صعودی)، شمع ها به رنگ سفید، بی رنگ (توخالی) یا آبی نمایش داده می شود اما زمانی که قیمت در حال نزول بوده و قیمت پایانی پایین تر از قیمت آغازین بسته شود (شمع نزولی)، شمع ها به رنگ سیاه، قرمز یا توپُر نمایش داده می شود. به این صورت با یک نگاه می توان از صعودی بودن یا نزولی بودن قیمت در یک بازه زمانی مشخص آگاهی یافت. ضمن اینکه از ترکیب شمع های مختلف در کنار هم به آرایش های خاص شمعی دست می یابیم که هر کدام از آنها دارای مفهوم و عملکرد مشخصی می باشند. در ادامه برخی از آنها را به اجمال مورد بررسی قرار می دهیم.

شکل 5. تصویر یک نمودار شمعی قیمت

4) نمودار نقطه و رقم (Point & Figure Chart)

از انواع نمودارهای قیمت میتوان به نمودار نقطه و رقم اشاره کرد که از اولین تکنیک رسم نمودار پیش از آغاز قرن بیستم و توسط تحلیل گران بازار سرمایه مورد استفاده قرار می گرفت. نام این تکنیک یعنی «نقطه و رقم» منسوب است به ویکتور دویلیرز، در کتابی که در سال ۱۹۳۳ نوشته است. این تکنیک در طی سال ها، نام های متفاوتی گرفته است. در دهه ۱۸۸۰ و ۱۸۹۰ این نمودار به نام «روش کتابی» معروف بوده که همان اسمی است که چارلز داو در سال ۱۹۰۱ به آن اشاره کرده است.

نمودار نقطه و رقم، بررسی کلیات حرکات قیمت است. در این نوع نمودار زمان لحاظ نمی شود و تنها تغییرات قیمت ثبت می شود. اگر قیمت تغییری نکند نمودار دست نخورده باقی می ماند. زمانی که بازار نوسانات شدیدی داشته باشد نیاز به رسم جزئیات زیادی می باشد و بر عکس در زمان راکد بودن بازار چیز زیادی برای رسم کردن وجود ندارد و یا حتی نیازی به رسم هیچ چیزی نمی باشد. همچنین حجم معاملات در نمودار نقطه و رقم نادیده گرفته شده و می بایست به صورت مستقل رسم شود. البته نبایستی فکر کرد که حجم معاملات به کلی مفقود شده است زیرا در مقابل نمودار میان روزه نقطه و رقم کلیه تغییرات قیمت را ثبت می کند و به این ترتیب تأثیر حجم معاملات سنگین یا سبک در میزان تغییرات قیمت مشخص می شود. از آنجایی که حجم معاملات یکی از عناصر مهم برای مشخص کردن توانایی سطوح حمایت و مقاومت است این نوع نمودار برای تعیین اینکه در چه سطحی از قیمت حجم معاملات تأثیر بیشتری به جا گذاشته، مفید می باشد زیرا به این ترتیب می توان سطوح حمایت و مقاومت مهم را پیدا کرد. در زیر این نوع نمودار نمایش داده شده است. اگر در شکل دقت نمایید این نوع نمودار، حرکات قیمت را در قطع متراکم تر نمایش می دهد.

شکل6. تصویر یک نمودار نقطه و رقم قیمت

بطور کلی در این نمودار ستون های X نشان دهنده افزایش قیمت و ستون های O نشان دهنده کاهش قیمت می باشند. هر گاه ستون X یک واحد بالاتر از ستون X قبلی قرار گیرد شکست به سمت بالا رخ داده است. در مقابل هنگامی که ستون 0 یک واحد پایین تر از ستون 0 قبلی قرار گیرد شکست به سمت پایین رخ داده است. قابل ذکر است که تعیین شکست ها در این نوع نمودار دقیق تر از نمودار میله ای انجام پذیر است. از مزایای دیگر نمودارهای نقطه و رقم این است که اخطارهای خرید و فروش را بسیار ساده تر و دقیق تر می توان یافت. همچنین این نوع نمودار از انعطاف پذیری بالایی برخوردار است.

منبع: کتاب مرجع کامل تحلیل تکنیکال در بازارهای سرمایه نوشته دکتر علی محمدی